Metabolizma hızını etkileyen faktörler
Yaş, genetik yapı, cins ve ırk metabolizmayı etkileyen sabit faktörlerken, diyet, beslenme ve yaşam şeklimiz değiştirebileceğimiz faktörlerdir.
Dr. Hüseyin Nazlikul, Dr. Tijen Acarkan ile birlikte yazdığı çok satan kitabı "Güzel, Mutlu ve Sağlıklı: Holistik Beslenmeyi Keşfet" kitabında metabolizma hızını etkileyen faktörleri açıkladı.
Cinsiyet : Kadınlardaki kas sayısı erkeklere oranlar hem az, hem de zayıftır. Bu da kadınların daha az enerji harcaması, kadınların metabolizmasının erkeklere göre daha yavaş olması anlamına gelir. Vücutta yağ dokusu arttıkça metabolizma hızı düşer, kas dokusu arttıkça yükselir. Bunun nedeni, yağ dokosuna göre kas dokusunun daha etkin olması ve daha çok enerji harcamasıdır.
Genetik : Ailesinde kalıtımsal olarak metabolizma sorunu olan kişilerin maalesef metabolizma hızları da yavaş olma eğilimindedir.
Diyet ve uzun süreli açlık : Özellikle kilolu insanların kilo vermek için yapmış oldukları diyetle sürekli kilo alıp vermeleri olduğu kadar uzun süreli açlık ve yarı açlık durumu da metabolizma hızını düşürür.
Hastalıklar : Tiroit bezinin yavaş çalışmasının en temel sonuçlarından biri metabolizmayı yavaşlatmasıdır. Vücudun kortizon veya ensülin salgılaması da metabolizma hızını yavaşlatabilmektedir.
Stres : Önemli bir konu stresin metabolizmaya etkisidir. Stres kortizon salınmasını artıran önemli bir durumdur ve sürekli kortizon salınımı metabolizma hızını anlamlı azaltan önemli faktörlerden biridir.
Karbonhidratlar ve proteinler : Gün içerisinde makarna, şeker, tatlı ve hamurlu gıdalar kısacası rafine karbonhidrat tüketimi metabolizma hızını olumsuz yönde etkilerken, diyetin bileşiminde protein oranının fazla bulunması, metabolizma hızını artırır.
Sıcaklık : Hava sıcaklığının yüksek olduğu günlerde metabolizma daha hızlı çalışırken, kış mevsiminde daha yavaş çalışmaktadır.
Yaş : Metabolizmanın en hızlı çalıştığı dönem 15-30 yaş aralığıdır. Yaş ilerledikçe metabolizma hızı düşer.
Hormonlar : Tiroit bezinden salgılanan tiroksin hormonu bazal metabolizmayı etkiler. Bu hormon aşırı salgılanırsa metabolizma hızı yükselir, az salgılanırsa düşer. Böbreküstü bezinde salgılanan adrenalin hormonu da metabolizmayı hızlandırıcı etki gösterir.
Gebelik ve Emzirme dönemi : Gebeliğin ilk aylarından sonra metabolizma hızında artma başlar ve son üç aylık dönemde metabolizma hızında artış olabilir.
Uyku : Uykunun ilk saatlerinde metabolizmada önemli değişiklik olmaz. İlk saatlerden sonra düşme başlayarak 5-6 saatlik uyku sonunda metabolizmada % 10'a kadar düşme olabilir.